سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS یا تنبلی تخمدان، یک بیماری هورمونی است که می‌تواند قدرت باروری فرد را تحت تاثیر قرار دهد و آن را مختل کند، در بیشتر مواقع در زمان اقدام برای بارداری توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. اما ممکن است ابتدا زمانی که قصد بارداری دارید، تشخیص داده شود. این عارضه یک بیماری شایع و قابل درمان در زنان است.
با توجه به مراکز کنترل بیماری (CDC) آمریکا، حدود ۱۲ درصد از زنان که دارای عارضه PCOS هستند درمان نشده‌اند و در باردار شدن مشکل دارند. البته این آمار مربوط به کسانی است که برای بارداری اقدام کرده‌اند و پزشک سندرم تخمدان پلی کیستیک را تشخیص داده است. در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد زنان نمی‌دانند که به تنبلی تخمدان مبتلا هستند.
ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به این معنا نیست که نمی‌توانید باردار شوید. ابتلا به تنبلی تخمدان می‌تواند پروسه بارداری را کمی طولانی‌تر و پیچیده‌تر کند. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید در خانه و با درمان پزشکی انجام دهید تا علائم PCOS را از بین ببرید و شانس خود را برای بارداری افزایش دهید.
علائم و عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS
سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان ممکن است باردار شدن را دشوار کند، زیرا می‌تواند بر چرخه قاعدگی (قاعدگی ماهانه) تأثیر منفی بگذارد. علائم تنبلی تخمدان عبارتنداز:
- دوره‌های قاعدگی خیلی کم
- قاعدگی طولانی‌تر از حد معمول
- پریود نشدن
- دوره‌های بسیار سنگین
- سطوح بالاتر هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون
- جوش‌های آکنه
- گرفتن موهای صورت و موهای اضافی در جاهای دیگر
- کیست‌های کوچک یا دسته‌های مایع در تخمدان‌ها
اگر برای PCOS تحت درمان قرار نگیرید، خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر در بدنتان افزایش می‌یابد. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به دیابت نوع ۲، آپنه خواب (خروپف)، بیماری قلبی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سکته و… اشاره کرد. هیچ کس هنوز دلیل قطعی ابتلا به تنبلی تخمدان را نمی‌داند. اما تشخیص زودهنگام و درمان به همراه ایجاد تغییرات در شیوه زندگی ممکن است به باردار شدن و جلوگیری از عوارض سلامتی ناشی از PCOS کمک کند.
باردار شدن با سندرم تخمدان پلی کیستیک (اولین قدم)
باردار شدن با سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل برخی از مراحل مشابهی است که زنان بدون سندرم تخمدان پلی کیستیک برای بارداری سالم باید این مراحل را انجام دهند.
ابتدا باید وزن و شاخص توده بدنی (BMI) خود را توسط پزشک اندازه‌گیری کنید. BMI شما نشان می‌دهد که آیا وزن بدن سالمی دارید یا خیر؟ و چه مقدار از ترکیب بدن را چربی تشکیل داده است. اگر وزن اضافی دارید، با پزشک خود در مورد مقدار وزنی که باید قبل از بارداری کم کنید صحبت کنید. یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی را شروع کنید.
از یک تقویم یا اپلیکیشن تخمک گذاری برای پیگیری زمان پریودتان استفاده کنید. این عامل به فرد کمک می‌کند تا حدس بزنید که در کدام روزهای ماه احتمال بارداری بیشتر است. سطح قند خون خود را بررسی کنید. برای اطمینان از متعادل بودن سطح قند خون به پزشک مراجعه کنید. سطح قند خون برای باردار شدن، داشتن یک بارداری سالم و حتی در سلامت آینده کودک تاثیرگذار است.
وزن سالم را حفظ کنید
اضافه وزن با سندرم تخمدان پلی کیستیک رابطه مستقیمی دارد، البته این یک موضوع قطعی نیست. بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری اصلاً اضافه وزن ندارند. با این حال اگر اضافه وزن دارید، برای بارداری سالم بهتر است نسبت به کاهش وزن خود اقدام کنید. کاهش تنها ۵ درصد از وزنتان، سایر علائم PCOS را کاهش می‌دهد.
پیاده‌روی، قدم زدن، ایستاندن به جای نشستن، استفاده از وزنه‌های سبک در ورزش‌های هوازی و…. می‌تواند به کاهش علائم PCOS و بهبود سلامت فرد کمک کند.
غذای مغذی بخورید
بدن هر زنی که در تلاش برای باردار شدن است، باید سطوح مناسبی از مواد مغذی داشته باشد. غذاهای شیرین، کربوهیدرات‌های ساده و چربی‌های ناسالم را برای داشتن انتخاب‌های سالم‌تر حذف کنید، از جمله:
- میوه و سبزیجات تازه و پخته شده
- غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، جو و….
- لوبیا و عدس
- جوجه
- ماهی
برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی برای بارداری سالم و رشد کودک مهم هستند. از پزشک خود در مورد بهترین مکمل‌ها سوال کنید. مکمل‌هایی که ممکن است به باروری کمک کنند عبارتنداز:
- اسید فولیک (ویتامین B9)
- ویتامین B6
- ویتامین B12
- ویتامین C
- ویتامین D
- ویتامین E
- کوآنزیم Q10
سطح قند خون را متعادل کنید
اگر برای بارداری مشکل دارید، پزشک سطح قند خونتان را بررسی می‌کند. سندرم تخمدان پلی کیستیک گاهی اوقات منجر به افزایش قند خون یا دیابت نوع ۲ می‌شود. این موضوع ممکن است باعث مشکلات باروری در زنان شود. PCOS ممکن است نحوه استفاده بدن از انسولین را تغییر دهد. این هورمون مهم قند (گلوکز) را از خون خارج می‌کند و به عضلات و سلول‌ها منتقل می‌کند و در آنجا برای انرژی سوزانده می‌شود. PCOS باعث می‌شود بدن نسبت به انسولین حساسیت کمتری داشته باشد.
متعادل کردن سطح قند خون به باردار شدن کمک می‌کند. برای این کار از یک رژیم غذایی سالم با فیبر، پروتئین و چربی‌های سالم بیشتر استفاده کنید. انجام ورزش روزانه و تمرینات قدرتی فراوان نیز می‌تواند به بدن کمک کند تا از انسولین بهتر استفاده کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به تعادل سطح قند خون توصیه کند. یکی از داروهای رایج دیابت نوع ۲ به نام متفورمین (یا گلوکوفاژ) است که باعث می‌شود بدن از انسولین برای کمک به کاهش قند خون بالا استفاده کند. این دارو می‌تواند در باردار شدن با PCOS کمک کند.
بسته به سطح قند خون بدن ممکن است، بدن فرد به متفورمین در دوزهای کم و فقط به طور موقت نیاز داشته باشد. برای بهترین نتیجه، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم همراه با مصرف داروهای تجویز شده برای کمک به بارداری داشته باشید. اگر سطح قند خون بالا یا دیابت نوع ۲ دارید، مهم است که سطح قند خون خود را هر روز چک کنید.
پزشک سطح قند خون را با آزمایشاتی بررسی می‌کند، این آزمایشات عبارتنداز:
- آزمایش قند خون تصادفی
- آزمایش قند خون ناشتا یک شبه
- تست‌های تحمل گلوکز خوراکی (بعد از ناشتا بودن و نوشیدن یک نوشیدنی شیرین)
- آزمایش هموگلوبین A1C (سطح قند خون شما را در دو تا سه ماه گذشته بررسی می‌کند)
داروها
اگر به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستید، ممکن است بدنتان هم هورمون مردانه تستوسترون و هم هورمون زنانه استروژن را بیشتر بسازد. بیش از حد (یا خیلی کم) از این هورمون‌ها می‌تواند باردار شدن را دشوار کند. پزشک برخی داروها را برای متعادل‌سازی هورمونی توصیه می‌کند. داروهایی که به شما در باردار شدن PCOS کمک می‌کنند عبارتنداز:
- متفورمین برای متعادل کردن سطح انسولین
- کلومیفن سیترات (یا کلومید) برای کمک به تعادل سطح استروژن
- قرص‌های ضد بارداری برای متعادل کردن سطح استروژن و تستوسترون (قبل از شروع درمان باروری)
- داروهای باروری برای پرش تخمدان‌ها برای ارسال تخمک‌های بیشتر
کمک به باروری
ممکن است برای کمک به بارداری PCOS به درمان لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیاز داشته باشید. پزشک قدرت باروری فرد را بررسی می‌کند که ممکن است شامل آزمایشات خون، اسکن سونوگرافی و معاینه فیزیکی باشد.
لقاح آزمایشگاهی یا IVF فرآیندی است که ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد، چه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشید و چه نباشید. طبق تحقیقات پزشکی، زنان مبتلا به PCOS میزان موفقیت بالایی در باردار شدن با درمان IVF دارند. برخی از مطالعات بالینی منبع مطمئن نشان داد که زنان مبتلا به PCOS که قبل از درمان IVF از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کردند، نتایج بهتری داشتند. همچنین ممکن است به واسطه‌های دیگری برای کمک به تعادل هورمون‌ها و آماده کردن بدنتان برای درمان IVF نیاز داشته باشید. برای همه زنان، اولین قدم در درمان IVF، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش فراوان برای رسیدن به وزن مناسب است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که وزن مناسبی دارند، دو برابر بیشتر از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که چاق هستند، با IVF باردار می‌شوند.
قبل از بررسی IVF، پزشک برای برخی افراد یک جایگزین کم‌هزینه به نام تلقیح داخل رحمی (IUI) را پیشنهاد می‌کند. این فرآیند شانس بارداری را افزایش می‌دهد، در این روش به طور مستقیم غلظت بالایی از اسپرم را به تخمک تزریق می‌کنند.
